Şaşılık ve göz kayması

Kişi bir nesneye bakarken, beyindeki görme merkezine her iki gözden o nesneye ait farklı görüntüler iletilir. Çünkü gözler aynı doğrultuda olsalar da, nesneye farklı açılardan bakarlar. İki gözden gelen farklı görüntüler, beyinde birleştirilerek tek görüntü haline getirilir.
Farklı görüntülerin beyinde birleştirilebilmesi için gözlerin aynı ya da birbirlerine çok yakın hizada olmaları gerekmektedir. İki gözün bakış açıları arasındaki fark arttıkça, yani şaşılık durumunda, beynin görüntüleri birleştirmesi zorlaşmakta, belli bir açının üzerinde ise imkansız hale gelmektedir. Bu gibi durumlarda beynin görme merkezi bir gözden gelen görüntüyü yok sayar ve sonuçta o gözde tembellik gelişir. Şaşılığın erişkin yaşta başladığı durumlarda ise, kişide oldukça rahatsız edici olan çift görme şikayeti başlar.
Nesnelere bakarken gözlerin aynı doğrultuda olmalarından, her gözde altışar adet bulunan göz dışı kaslar sorumludur. Bunlardan bir ya da daha fazlasının görevini doğru yapmaması, iki gözün farklı doğrultulara bakmasına, yani göz kaymasına, diğer adıyla şaşılığa neden olur. Kasların görevlerini doğru biçimde yerine getirememesi kaslardaki birtakım sorunlardan kaynaklanabileceği gibi, beyinle kasların uyumlu çalışamaması, gözlük gerektiren kırma kusurları, göz çevresinde hareket kısıtlılığı yaratan kitlelerin bulunması ve bu gibi pek çok nedenden kaynaklanabilmektedir.
Şaşılık şikayetiyle göz doktoruna başvuran bazı hastaların muayenesinde ise şaşılık tespit edilmemektedir. Bu gibi durumlar gizli göz kaymasını ya da yalancı şaşılığı düşündürtür. Gizli göz kayması ancak göz muayenesi esnasında tespit edilebilen veya zaman zaman, özellikle yorgun, uykusuz, stresli, hasta ya da heyecanlı olduğu zamanlarda ortaya çıkan göz kaymalarına verilen addır. Özellikle geniş burun kökü gibi, yüz yapısındaki farklılıkların şaşılık izlenimi verdiği, fakat aslında şaşılığın söz konusu olmadığı durumlar ise yalancı şaşılık olarak adlandırılır.

Belirtiler:

Göz kayması erişkin hastalarda, çocuklara kıyasla daha fazla rahatsızlığa neden olur. Bunun nedeni erişkin yaşta ortaya çıkan şaşılığın çift görme şikayetine neden olmasıdır. Çocuk yaştaki hastalarda ise şaşılık çift görmeye neden olmaz. Bunun yerine çocuk beyni kayan gözden gelen görüntüleri görmezden gelir (baskılar) ve o gözde tembellik gelişir. Diğer gözü ile görmeye devam eden çocukta göz tembelliği çoğu kez ileri yaşlara kadar fark edilmez. İleri yaşlarda göz tembelliğinin tedavisi mümkün olmayacağından her çocuğun, özellikle göz kayması şüphesi olanların mutlaka erken yaşlarda göz muayenesinden geçmesi gerekmektedir. Bir çocukta şaşılık ve göz tembelliği ne kadar erken teşhis edilirse, tedavi şansı o kadar yüksek olmaktadır.
Şaşılığın sık rastlanan belirtileri tek ya da iki gözde sabit ya da değişken, içe ya da dışa kayma, hastanın başını sürekli bir tarafa çevirmesi veya eğik tutması, yan yan ya da gözlerini kısarak bakması ve nadiren (özellikle erişkinlerde) çift görmedir.

Tanı:

Şaşılık tanısı göz doktorunun yapacağı kapsamlı bir muayene ile konabilir. Bu muayenede her iki gözün görme keskinlikleri, kırma kusurları, kayma açıları ve üç boyutlu görme yetenekleri değerlendirilir. Çeşitli test, ölçüm ve özel muayene yöntemlerini içeren şaşılık muayenesi hem hasta, hem de doktor için yorucu ve sabır gerektiren bir muayenedir.

Tedavi:

Şaşılığın tedavisi hastanın yaşı, kaymanın sebebi, kaymanın tipi ve derecesi, kırma kusuru gibi pek çok etkene bağlı olarak farklılık göstermektedir. Göz doktoru kapama tedavisi, numaralı gözlükler, prizmalı gözlükler ya da cerrahi gibi yöntemlerden biri ya da birkaçını uygun görebilir.
Kapama tedavisinin amacı iyi gören gözü kapatarak, çocuğu zayıf gözünü kullanmaya zorlamaktır. Böylece beyin zayıf gözden gelen uyarılara alışacak ve zamanla o gözün de görme yeteneği gelişmiş olacaktır. Kapama tedavisinin göz tembelliğini önlemede başarılı olabilmesi için bu tedavinin çocuk yaşlarda, yani 6-8 yaşlarından önce uygulanması gerekmektedir.
Hem çocuklardaki, hem de erişkinlerdeki bazı göz kaymalarının tedavisinde cerrahi yöntemler de gerekebilmektedir. Uygulanacak cerrahi yöntem kaymanın tipine ve derecesine göre farklılık gösterir. Cerrahi tedaviler bazı kasların kısaltılması ve bazılarının bağlantı yerlerinin değiştirilmesi esasına dayanır. Şaşılık ameliyatları çocuklarda genellikle genel anestezi altında yapılır. Erişkinlerde ise lokal ya da genel anestezi kullanımı doktor ve hastanın tercihine bağlıdır.
Şaşılığı bulunan hastalar önerilen tedavileri dikkatli biçimde uygulamalı ve kontrol muayenelerini aksatmadan devam ettirmelidir.


Comments are closed.

• Bu yazı 15 Temmuz 2019 tarihinde güncellenmiştir.