goztembelligi.jpg

Göz tembelliği (ambliyopi)

Görme duyumuz gözümüz ve beynimizdeki görme merkezinin ortak ve uyumlu çalışmasına bağlıdır. Gözümüze gelen ışınlar gözümüzün arka kısmındaki sinir tabakasını (retina) uyarır ve bu uyarılar görme siniri (optik sinir) yoluyla beynimizdeki görme merkezine iletilir. Göz tembelliği (tıbbi adı ile ambliyopi) bir gözün yapısal olarak sağlam olduğu, fakat beyindeki görme merkezinin bu gözden gelen görüntüleri yorumlayamadığı durumdur. Tembel göz tamamen normal olup, görevini tam olarak yerine getirebilse dahi beyin diğer gözden gelen görüntüyü tercih etmekte, tembel gözden gelen sinirsel uyarıları dikkate almamaktadır.

Göz tembelliği hangi sıklıkta görülür?

Göz tembelliği çocuklarda rastlanan görme azlığının en sık nedenidir. Bu bozukluk çocuklarda %2-3 oranında görülür. Erken çocukluk yaşlarında tedavi edilmediği takdirde göz tembelliği kalıcı hale gelir ve sonraki yaşlarda tedavisi mümkün olmaz.

Hangi bozukluklar göz tembelliğine neden olur?

Beyindeki görme merkezinin görevi her iki gözden gelen sinir iletilerini yorumlayarak kişinin görmesini sağlamaktır. Bu merkezin gelişimi doğumdan önce başlar ve 6-8 yaşlarına kadar devam eder. Bu yaşa kadar bir gözden sağlıklı iletiler alamayan merkez, o gözden gelen bulanık görüntüyü yok sayar ve sadece diğer gözden gelen net görüntüyü tercih eder. Bu şekilde, kişi iki gözünü kullanamasa da, cisimlerin net görüntülerini elde etmiş olur. 6-8 yaşlarına kadar bir gözden gelen görüntüleri yok sayan beyin, bu yaştan sonra hep diğer gözü tercih edecektir.
Gözün beyindeki görme merkezine net görüntü sunamadığı her durum göz tembelliğine yol açabilir. Göz tembelliğinin en sık nedenlerinden biri şaşılık, yani göz kaymasıdır. İçe veya dışa kayan bir gözde cisimlerin görüntüsü gözün sinir tabakasının doğru bölgesine düşmeyeceğinden bulanık olacaktır. Bir gözün ileri derecede hipermetrop, miyop ya da astigmat olması da göz tembelliğinin sık nedenleri arasındadır. Doğuştan katarakt ve göz kapağı düşüklüğü de göz tembelliğine neden olabilir.

Görme tembelliği nasıl tedavi edilir?

Göz tembelliğinin tedavisi ancak erken çocukluk yaşlarında mümkündür. 6-8 yaşlarından önce uygulanan tedaviler büyük ölçüde başarılı olmaktadır. 10 yaşından sonra uygulanan tedavilerin başarılı olması ise çok zordur. Göz tembelliği tedavisinin temel mantığı çocuğun az gören gözünü daha çok kullanmasını sağlamaktır. Bunun için ilk yapılacak şey o gözde az görmeye neden olan bozukluğu düzeltmektir. Yani kayan bir gözün kayması düzeltilmeli, göz bozukluğu olan göze gözlük başlanmalıdır. Daha sonra, çocuğun tembel gözünü daha çok kullanmasını sağlamak için iyi gören gözden gelen görüntüler geçici olarak bozulur. Bu iki şekillerde yapılabilir:
1. İlaçla – Atropin adı verilen bir damlanın sağlam göze damlatılması o gözün görmesini geçici olarak bozar. Göz doktorunun önereceği süre içinde sağlam göze atropin damlatılır. Böylece beyindeki görme merkezinin tembel gözden gelen görüntüyü tercih etmesi sağlanır. Dolayısıyla beyinde, tembel gözün görüntüsünün ulaştığı bölge de gelişmiş olur.
2. Göz kapama bandı ile – Sağlam göz ışık geçirmeyen, yapışkan bir bant ile kapatılır. Bu şekilde beyne yalnızca tembel gözden uyarı gitmiş olur. Bu tedavi doktorun önerisine göre birkaç hafta ya da ay boyunca her gün aksatılmadan en az 4-6 saat boyunca uygulanmalıdır.
3. Daha nadir kullanılan, fakat başarı oranları tartışmalı başka tedavi yöntemleri de mevcuttur (pleoptik tedavi, Nörovizyon tedavisi, CAM tedavisi, ilaç tedavisi, vb.)

Erişkinlerdeki göz tembelliği tedavi edilebilir mi?

Göz ile beyindeki görme merkezi arasındaki iletişim yollarının gelişimi 6-8 yaşlarından önce tamamlanır. Bu yaşlardan sonra bu bağlantıların yeniden kurulması mümkün değildir. Genellikle göz tembelliğinin 10 yaşından sonra tedavi edilemeyeceği kabul edilse de istisnalarla karşılaşılabilmektedir.


Comments are closed.

• Bu yazı 5 Kasım 2014 tarihinde güncellenmiştir.